Bron: het AD, 5 maart 2022. Auteur: Nynke van Spiegel. Fotografen: Frank Jansen en Koen Verheijden.

In Nederland helpen we graag een ander. Bijna de helft van de Nederlanders (49 procent) doet weleens vrijwilligerswerk. Dat stamt nog uit de tijd van de verzuiling, vertelt Krista van Mourik. Zij doet bij kennisinstituut Movisie onderzoek naar de relatie tussen vrijwillige inzet en sociale vraagstukken, zoals eenzaamheid en participatie. ,,Binnen de zuil zette je je in voor de ander. Dat deed iedereen. Het was dan ook niet raar om op ieder moment de hulp en tijd van iemand anders in te kunnen roepen.’’

Dat continu voor iemand klaarstaan is in de loop der jaren veranderd. Het aantal uren dat we vrijwillig werken, is de laatste decennia flink afgenomen. Volgens het meest recente onderzoek besteedde in 2019 de grootste groep (37 procent) gemiddeld een uur per week aan vrijwilligerswerk en maar 4 procent meer dan twintig uur per week.

'Het gaat erom dat je ergens betekenis hebt en dat je iets doet wat jij belangrijk vindt’ (Joost van Alkemade)

Ook de reden waarom we vrijwillig werken, is verschoven. Van Mourik: ,,Waar vrijwilligers vroeger binnen een organisatie voor alles en iedereen klaarstonden, heeft de nieuwe vrijwilliger andere behoeftes. Die wil ook nieuwe vaardigheden aanleren en talenten ontwikkelen, en bijvoorbeeld afspraken maken over hoeveel tijd hij besteedt aan het werk.’’ Dat blijkt ook uit onderzoek van het CBS, waarin de voornaamste motivatie van de vrijwilligers is dat ze iets doen wat ze leuk vinden.

Spaarzame uurtjes

Vrijwilligerswerk is gebaat bij afspraken. Als je belooft te helpen, is het voor iedereen vervelend als je na een paar weken het bijltje erbij neergooit. Maar hoe vind je een plek waar je graag je tijd besteedt? ,,Het gaat erom dat je ergens betekenis hebt en dat je iets doet wat jij belangrijk vindt’’, zegt Joost van Alkemade, directeur bij de Vereniging ­Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk. ,,Voor de ene is dat F-jes trainen bij de sportclub, de ander helpt bij het zagen van wilgen.’’

Veel mensen worden gevraagd, zeker op scholen en bij verenigingen. Maar wil je iets voor de samenleving doen en je kent niemand die iets soortgelijks doet, is het lastiger. ,,Daarom is een actie als NLdoet zo belangrijk. Als je niet goed weet wat bij je past, kun je op een laagdrempelige manier binnenlopen. De site van NLvoorelkaar maakt het weer makkelijker om breder te zoeken op locatie. Voor mensen die niet goed weten wat ze kunnen bijdragen, is de vrijwilligerscentrale een oplossing. Daar kijkt iemand met je mee om iets te vinden wat bij je past. Besef: je bent bijna overal welkom. Er zijn altijd meer vrijwilligers nodig.’’

'Het is zo verweven met onze geschiede­nis, dat gaat niet weg'  (Krista van Mourik)

Dat ziet ook Van Mourik: ,,Nederland kan niet zonder vrijwilligers. We doen het werk ook graag. Dat bleek des te meer tijdens corona. Er werd voor elkaar gekookt, eenzame ouderen kregen post van wildvreemden en kwetsbare mensen kregen hulp van boodschappenbuddy’s. Het is zo verweven met onze geschiedenis, dat gaat niet weg.’’

‘Die energie, daar kan ik een jaar op teren’

Marcel Floor (45) werkt als omgevingsmanager in de bouw en infrastructuur en is vrijwilliger bij onder meer muziekvereniging St. Cecilia Voorhout.

,,De muziekvereniging waar ik als 8-jarige begon, drijft op vrijwilligers. Je kopieert wat zij doen en rolt erin. Bij de scouting ontdekte ik hoe leuk het is om vrijwilliger te zijn. Daar kreeg ik de ruimte om mezelf te ontplooien. Ik begon dingen te organiseren: een vossenjacht en uitjes naar de Efteling. Dat doe ik nog steeds het liefst, al zijn de uitjes omvangrijker geworden. Nu organiseer ik bijvoorbeeld ook het concert voor Koningsdag. Daar krijg ik zo veel energie van, daar kan ik een jaar op teren.

Ik doe geen vrijwilligerswerk voor de waardering. Ik doe het voor mezelf, omdat ik het leuk vind en om iets voor anderen te doen. Zeker door corona hebben we gezien hoe belangrijk het is om elkaar te blijven ontmoeten en het verenigingsleven is daarbij onmisbaar. Verenigingen kunnen niet bestaan zonder vrijwilligers.

Onze muziekvereniging heeft door de lockdowns best veel sociale schade opgelopen en die moet hersteld worden. Zeker als bestuurder is het lastig. Door alle wet- en regelgeving – van AVG tot corona – is er zo veel administratieve rompslomp. Veel liever stop ik mijn tijd weer in het organiseren van evenementen voor de vereniging.

In vrijwilligerswerk kun je jezelf uitdagen en grenzen verleggen door nieuwe dingen te leren. Omdat het geen betaalde functie is en het dus niet perfect hoeft te gaan, is het ideaal om alles te proberen. Sommigen doen dat op hun werk, maar ik zeg altijd: als je het doet met vrijwilligerswerk, hebben anderen er ook nog iets aan.’’

‘Als je ergens aan begint, moet je het afmaken’

Frans Derksen (75) is gepensioneerd ingenieur Royal Haskoning, en is fietsmaatje in Millingen aan de Rijn.

,,Iedere vrijdagmiddag trek ik erop uit met Rob. Door een herseninfarct functioneert de ene helft van zijn lichaam niet meer, maar hij wil nog graag lichamelijk actief bezig zijn. Daarom zijn wij via het Fietsmaatjesproject aan elkaar gekoppeld. Het project trok mij aan omdat ik zelf altijd veel gefietst heb. Ik vind het prettig dat je dat hier samen kunt doen.

We fietsen een flink eind, drinken koffie onderweg en praten veel. Over van alles. Tijdens de fietsrit lossen we samen alle wereldproblemen op. Ik heb het geluk dat ik fiets met iemand die communicatief vaardig is. Ik zou het vervelend vinden als ik met iemand op pad moest die alleen maar stil naast me zit.

In de lente, de zomer en het najaar fietsen we iedere vrijdag, alleen bij heel slecht weer niet. Het is belangrijk dat je je aan de afspraak houdt. Je kunt niet alleen iets doen als het jou uitkomt. Als ik er nu mee op zou houden omdat ik er geen zin meer in heb, dan maak ik mijn maatje behoorlijk ongelukkig. Mij is altijd meegegeven: als je ergens aan begint, moet je het afmaken.

Ik wilde iets betekenen voor de maatschappij. Er zijn veel mensen die het slechter getroffen hebben, door ziekte of wat dan ook. Meer mensen zouden vrijwilligerswerk moeten doen, dan realiseren ze zich wellicht dat ze het zo slecht nog niet hebben en houden ze op met mopperen.’’

‘Ik wil haar meegeven dat school belangrijk is’

Sapa Omarzai (17) is scholier op het vwo en is huiswerkmaatje bij TOMaatjes.

,,Ik wil rechten of bouwkunde studeren. Om toegelaten te worden is het een aanbeveling als je vrijwilligerswerk doet. Dat wilde ik graag, dus heb ik gezocht naar iets dat mij leuk leek. Zo kwam ik terecht bij TOMaatjes, een project om kinderen die nog niet lang in Nederland zijn te helpen bij hun huiswerk. Ouders kunnen hun kinderen vaak niet helpen, omdat ze niet of nauwelijks Nederlands spreken.

Mijn ouders hebben me altijd verteld hoe belangrijk het is om je best te doen op school, dat wil ik aan haar doorgeven. Daarvoor moet je de taal goed begrijpen. Als zij goed Nederlands spreekt, kan ze communiceren met haar vrienden en bouwt ze geen achterstand op school op. Ik vind het ontzettend leuk om haar helpen. Het is fijn dat ik iets heb gevonden wat ik graag doe. Daarnaast past het werk goed bij me, omdat ik mijn broertje ook veel geholpen heb met huiswerk. Hadia is net als mijn jongere zusjes. Daar wil ik ook het beste voor.’’

Zo vind je vrijwilligerswerk

Wil je op een bepaalde plek vrijwilligerswerk doen? Klop gewoon aan, de meeste organisaties staan te springen om vrijwilligers. Samen kun je kijken bij welke taak je talenten het best tot hun recht komen. Op ontdekjevrijwilligerskracht.nl vind je een leuk testje om het juiste werk bij jouw (nog niet ontwikkelde) talenten te vinden.

Op de vacaturepagina van vrijwilligerswerk.nl staat een overzicht van vacaturesites op thema.

Op 11 en 12 maart is NLdoet. Dan kan iedereen meehelpen als vrijwilliger. Zoek op nldoet.nl een locatie waar je wil helpen of een klus die je wilt klaren en schrijf je in. Veel steden hebben een vrijwilligerscentrale met online vacaturebank. Hier kun je zoeken naar werk dat voor je gevoel goed bij je interesses past.